Vàng và Bitcoin trong cuộc cách mạng hệ thống tiền tệ toàn cầu

Gần đây, thị trường vốn toàn cầu đã có những biến động mạnh, sự gia tăng giá yên Nhật dẫn đến giao dịch chênh lệch lãi suất thay đổi, chỉ số VIX tăng vọt, thậm chí cả vàng cũng đã có một chút điều chỉnh do cú sốc thanh khoản. Bitcoin thì giảm mạnh cùng với các tài sản rủi ro. Mặc dù điều này dường như mâu thuẫn với thuộc tính "song sinh" của vàng và Bitcoin, nhưng chúng tôi vẫn tin rằng, khi hệ thống tiền tệ quốc tế mới tiến triển nhanh chóng, mối quan hệ song sinh giữa Bitcoin và vàng sẽ càng trở nên chặt chẽ hơn.

Kể từ năm 1970, giá vàng (so với đô la Mỹ) đã trải qua ba chu kỳ tăng giá chính. Những năm 70 thực sự là "thời kỳ vàng", giá vàng so với đô la Mỹ tăng trưởng mạnh nhất lên hơn 17 lần. Trong giai đoạn này, hệ thống Bretton Woods tan rã, đô la Mỹ và vàng bị tách rời, cộng với hai cuộc khủng hoảng dầu mỏ và căng thẳng địa chính trị, đã làm nổi bật tính bảo toàn giá trị và tính chất phòng ngừa rủi ro của vàng. Sau những năm 80, giá vàng bước vào giai đoạn điều chỉnh, và những năm 90 suy yếu, điều này liên quan đến việc lạm phát toàn cầu được kiểm soát và sự phục hồi của tăng trưởng kinh tế.

Thập kỷ đầu của thế kỷ 21 là chu kỳ tăng giá thứ hai, giá vàng tăng hơn 5 lần. Trong giai đoạn này, sự sụp đổ của bong bóng internet, việc Trung Quốc gia nhập WTO gây ra kỳ vọng lạm phát, cùng với sự bùng nổ của khủng hoảng thế chấp phụ và khủng hoảng nợ châu Âu, đã thúc đẩy các ngân hàng trung ương của các nước phát triển bắt đầu chính sách nới lỏng định lượng, làm giảm lãi suất thực và tăng sức hấp dẫn của vàng.

Hiện tại chúng ta đang ở giai đoạn tăng giá thứ ba, bắt đầu từ năm 2019, đến nay giá vàng đã tăng gần gấp đôi. Giai đoạn này có thể chia thành hai giai đoạn: từ cuối năm 2018 đến đầu năm 2022, do ảnh hưởng của căng thẳng thương mại Trung-Mỹ, rủi ro suy giảm kinh tế toàn cầu và đại dịch Covid-19, các quốc gia đã nới lỏng chính sách tiền tệ mạnh mẽ, thúc đẩy giá vàng tăng khoảng 50%. Từ năm 2022 đến nay, mặc dù Mỹ đã nhanh chóng tăng lãi suất để đối phó với lạm phát cao, giá vàng vẫn tăng hơn 30%.

Kinh tế học truyền thống cho rằng giá vàng có mối tương quan âm với lãi suất thực, nhưng lý thuyết này dường như không còn áp dụng trong thời kỳ hậu đại dịch. Xu hướng giá vàng nhiều hơn phản ánh kỳ vọng về giai đoạn chuyển tiếp của hệ thống tiền tệ quốc tế mới, về bản chất là sự gia tăng "sự đồng thuận" về thuộc tính tiền tệ của vàng, cũng như là sự phân tán phòng ngừa đối với hệ thống tín dụng của đồng đô la.

Các ngân hàng trung ương toàn cầu và khu vực tư nhân đang gia tăng dự trữ vàng để phân tán rủi ro đồng đô la. Từ năm 2020 đến 2023, quy mô mua ròng vàng của các ngân hàng trung ương toàn cầu đã tăng vọt từ 255 tấn lên 1037 tấn. Khu vực tư nhân, đặc biệt là các quốc gia không thuộc châu Âu và Bắc Mỹ, cũng đang gia tăng lượng vàng nắm giữ.

Bitcoin và vàng có nhiều điểm tương đồng, chẳng hạn như tính khan hiếm, phi tập trung, không thể giả mạo, dễ phân chia và tiện lợi. Vào tháng 1 năm 2024, SEC đã phê duyệt các quỹ ETF Bitcoin đầu tiên được niêm yết tại Mỹ, đánh dấu sự tiến xa hơn của Bitcoin vào dòng chính. Trong những năm gần đây, mối tương quan tích cực giữa giá Bitcoin và vàng đã tăng lên đáng kể, cho thấy nó có thể đang chuyển từ tài sản rủi ro cao sang "tiền hàng hóa".

Hệ thống tiền tệ quốc tế trong tương lai sẽ bước vào giai đoạn mới, xu hướng đa dạng hóa tiền tệ dự trữ trở nên rõ ràng. Trong bối cảnh tâm điểm lạm phát toàn cầu đang di chuyển lên cao và sự không chắc chắn về địa chính trị tăng cao, vàng vẫn đang ở giữa chu kỳ tăng giá. Cần lưu ý rằng, sự đa dạng hóa tiền tệ dự trữ không chỉ xảy ra ở cấp quốc gia, mà khu vực tư nhân cũng đang tích cực tham gia vào quá trình này. Khi Bitcoin ngày càng trở nên phổ biến, giá trị của nó như một loại tiền tệ dự trữ rất có thể sẽ song hành cùng vàng, cùng nhau đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tiền tệ quốc tế mới.